Jakie są rodzaje weksli i jakie pełni on funkcję? Czy różni się weksel zupełny od in blanco? Jak prawidłowo przygotować weksel i jaki artykuł prawny reguluje jego kwestie? W jaki sposób może przebiegać płatność, a także jakie dodatkowe klauzule można w nim zastosować?
Weksel - co to?
Jest to swego rodzaju papier wartościowy i jego głównym zadaniem jest zabezpieczenie roszczeń pomiędzy stronami umowy. Spotykamy go najczęściej przy zawieraniu umowy kredytu, czy pożyczki, ale swoje zastosowanie znajduje również w różnego rodzaju umowach pomiędzy kontrahentami. Weksel daje gwarancję terminowej spłaty zobowiązania osobie, dla której zostanie wystawiony. Ponadto, ułatwia on sądową egzekucję należności, a sam wierzyciel może odsprzedać weksel firmie zajmującej się obrotem wierzytelnościami, co pozwala mu w natychmiastowy sposób odzyskać swoje należności. Z tymże, jeżeli dłużnik będzie niewypłacalny, może stać się on bezwartościowy.
Warto wiedzieć, że weksle pełnią kilka funkcji. Jedną z nich jest funkcja płatnicza, którą należy rozumieć jako możliwość wzięcia za jego pośrednictwem kredytu lub pożyczki. Kolejna to funkcja gwarancyjna, czy inaczej określana jako zabezpieczająca, która zabezpiecza możliwość uregulowania zaciągniętego zobowiązania w ustalonej kwocie i terminie. Funkcją obiegową określa się możliwość zapłacenia należności względem kolejnej osoby właśnie wekslem. Wyróżnia się także jego funkcję kredytową, ponieważ towarzyszy on przy udzielaniu np. kredytu handlowego. Ostatnią z jego funkcji jest refinansowa. To przede wszystkim możliwość jego przedstawienia dla dyskonta w banku, co w konsekwencji pozwala uzyskać sumę wekslową pomniejszoną o dyskonto i prowizję banku przed terminem płatności.
Jak poprawnie przygotować weksel?
Szczegółowe zasady jego funkcjonowania reguluje ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe. Do 2007 roku stanowił specjalny blankiet, lecz po zmianach jest on typem dokumentu, który należy sporządzić samodzielnie. Aby weksle były ważne, muszą być sporządzone na piśmie i w treści zawierać następujące informacje:
- nazwę "weksel" jako nazwa dokumenty w języku, którym został sporzadzony;
- nazwisko trasata;
- nazwisko osoby, na której rzecz ma być wykonana zapłata;
- miejsce i data wystawienia weksla;
- termin płatności;
- miejsce i forma dokonania zapłaty;
- odręczny podpis wystawcy dokumentu.
Bardzo ważne jest to, aby pamiętać o uwzględnieniu w dokumencie wszystkich elementów. Jeżeli podpisuje go Prezes zarządu, to na nim powinna znaleźć się również pieczątka firmy. W przypadku spółki cywilnej, podpisują go wspólnicy lub konkretne osoby.
Weksle i jego rodzaje
Według obowiązującego podziału, wyróżnia się weksel zupełny i niezupełny, czyli inaczej weksel in blanco. O ile zupełny posiada już wszystkie informacje, o tyle in blanco jest papierem wartościowy z nieuzupełnioną np. kwotą transakcji lub datą jej uregulowania. W przeciwieństwie do kaucji, nie zamraża on środków pieniężnych. Wystawca takiego weksla in blanco musi przygotować odpowiednią deklarację wekslową, w której strony wspólnie ustalą czynniki, które mogą spowodować wezwanie dłużnika do zapłaty. W tejże deklaracji ustala się również maksymalną wysokość kwoty, która może zostać w nim wpisana.
Wyróżnia się także dwa główne rodzaje weksli, bez wnikania na kompletność zawartej w nim treści. Pierwszym rodzajem będzie weksel własny. Jest to swego rodzaju zobowiązanie zapłaty, a dokument ten zobowiązuje wystawcę weksla do zapłaty określonej w dokumencie kwoty. Drugim rodzajem jest weksel trasowany, czyli polecenie zapłaty. Wystawia się go trasatowi i musi się na nim znaleźć jego odręczny podpis. Charakteryzuję się on tym, że zostaje w nim wskazana przez wystawcę osoba, która ma uregulować należność na rzecz remitenta (inaczej mówiąc kontrahenta).
Co jeszcze warto wiedzieć o wekslach?
Weksel może być płatny na kilka sposobów. Za tzw. okazaniem, które powinno nastąpić w ciągu roku od daty jego wystawienia. Taki termin płatności można wydłużyć za pomocą odpowiedniej klauzuli. Płatność może być wykonana w oznaczonym dniu lub w pewnym czasie po dacie (najczęściej jest to 30 dni od wystawienia weksla).
W tym dokumencie istnieje możliwość zastosowania specjalnych klauzul. Wyróżnia się klauzule skuteczne (np. zakaz zbywania weksla), obojętne (np. naliczanie odsetek), zakazane (np. określenie warunku dokonania płatności) oraz pozawekslowe (np. rodzaj waluty). W samej terminologii związanej z wekslami występują pewne trudne pojęcia. Dłużnik jest nazywany trasatem, natomiast osoba, której należą się wierzytelności to remitent. Czasami pojawia się również tzw. akceptant. Jest to osoba biorąca na siebie i akceptująca zapłatę sumy. Poręczyciel wekslowy jest nazywany awalistą. Natomiast żyrant to osoba, która przenosi prawa z weksla poprzez indos (cesję wekslową, czyli przeniesienie uprawnień z niego wynikających na inną osobę). Ktoś, kto na drodze cesji weksla wchodzi w jego posiadanie to indosatariusz.
